Reforma wymiaru sprawiedliwości w Ukrainie: sukcesy, wyzwania i przyszłe priorytety.
Autor: Fundacja Batorego
Data publikacji: 12/11/2024
Tematyka: Administracja publiczna | Sprawy zagraniczne
Link źródłowy: kliknij tutaj
Informacja prasowa: kliknij tutaj
Skopiuj link do raportu
Streszczenie
Streszczenie
Edukacja prawnicza w Ukrainie wymaga pilnych reform, aby zapewnić odpowiednią jakość kształcenia prawników. Obecnie prawnicy kształcą się na uniwersytetach podległych Ministerstwu Edukacji i Nauki oraz na uczelniach MSW, które koncentrują się na dyscyplinie wojskowej, co ogranicza rozwój krytycznego myślenia i ochrony praw człowieka. Większość funduszy państwowych trafia do uczelni MSW, mimo że kształcą one tylko 20% studentów prawa, co prowadzi do niedofinansowania tradycyjnych uniwersytetów.
W Ukrainie istnieje niemal 300 uczelni prawniczych, co obniża jakość kształcenia i wprowadza na rynek źle wykształconych absolwentów. Kluczowym krokiem w reformie było wprowadzenie Jednolitego Państwowego Egzaminu Kwalifikacyjnego (JPEK), który ma na celu zapewnienie, że tylko odpowiednio wykwalifikowani absolwenci uzyskają dyplom. Aby JPEK był skuteczny, konieczne jest podniesienie progu zaliczenia oraz poprawa materiałów egzaminacyjnych.
Reforma edukacji prawniczej powinna obejmować wyraźne rozgraniczenie między kształceniem prawników a funkcjonariuszy organów ścigania, podniesienie wymagań dotyczących przyjmowania do szkół prawniczych oraz modernizację programów nauczania. Wprowadzenie tych zmian jest kluczowe dla zapewnienia wykwalifikowanych i uczciwych sędziów, adwokatów i prokuratorów w Ukrainie.
Wnioski
Wnioski
1. Reformy sądownictwa w Ukrainie, zainicjowane po Rewolucji Godności, ujawniły konieczność ograniczenia wpływu politycznego na system sądowniczy, co wymaga dalszych działań w celu zwiększenia niezależności sądów i poprawy zaufania społecznego.
2. Wprowadzenie procedury oceny kwalifikacji sędziów w 2015 roku, mimo dobrych podstaw prawnych, okazało się nieskuteczne, co wskazuje na potrzebę rewizji i wzmocnienia mechanizmów weryfikacji, aby skuteczniej eliminować nieuczciwych sędziów.
3. Model komisji hybrydowych, w których uczestniczą zarówno krajowi, jak i międzynarodowi eksperci, przynosi gorsze rezultaty w porównaniu do modeli opartych wyłącznie na międzynarodowych ekspertach, co sugeruje, że przyszłe wybory sędziów powinny opierać się na sprawdzonych, efektywnych rozwiązaniach.
4. Wysoki poziom nieprzejrzystości i manipulacji w procesie wyboru sędziów, jak również ignorowanie rekomendacji Społecznej Rady Uczciwości, podkreśla potrzebę wprowadzenia bardziej transparentnych procedur oraz większej odpowiedzialności organów odpowiedzialnych za nominacje.
5. Edukacja prawnicza w Ukrainie wymaga pilnych reform, aby zapewnić odpowiednią jakość kształcenia przyszłych sędziów, adwokatów i prokuratorów, co jest kluczowe dla budowy zaufania do wymiaru sprawiedliwości oraz efektywności systemu prawnego.
6. Istnieje potrzeba stworzenia nowego, scentralizowanego organu dyscyplinarnego dla adwokatów, który mógłby funkcjonować na wzór już istniejących instytucji w korporacjach sędziowskich i prokuratorskich, co przyczyniłoby się do podniesienia standardów etycznych i zawodowych wśród prawników.
Główne rekomendacje
Główne rekomendacje
1. Wprowadzenie niezależnych komisji konkursowych składających się wyłącznie z międzynarodowych ekspertów w celu weryfikacji kandydatów na stanowiska w organach samorządów sędziowskich oraz w sądach najwyższej instancji. Taki model wykazał wysoką efektywność w zapewnieniu uczciwości i transparentności procesu nominacji.
2. Kontynuacja monitorowania działań zreformowanej Najwyższej Rady Wymiaru Sprawiedliwości oraz Najwyższej Komisji Kwalifikacyjnej Sędziów przez organizacje międzynarodowe oraz społeczeństwo obywatelskie. Regularna ocena ich pracy jest kluczowa dla utrzymania zaufania publicznego i zapobiegania korupcji.
3. Wprowadzenie scentralizowanego egzaminu kwalifikacyjnego dla przyszłych adwokatów, który powinien być przeprowadzany w sposób transparentny. Taki egzamin ma na celu ograniczenie ryzyka korupcji oraz zapewnienie wysokich standardów profesjonalizmu w zawodzie prawniczym.
4. Zwiększenie zaangażowania ekspertów międzynarodowych w proces reformy sądownictwa, przy jednoczesnym uwzględnieniu lokalnych specjalistów z doświadczeniem w ocenie uczciwości sędziów. Taki hybrydowy model może przyczynić się do lepszego zrozumienia lokalnych uwarunkowań oraz zwiększenia efektywności reform.
5. Udoskonalenie regulacji dotyczących odpowiedzialności dyscyplinarnej adwokatów, aby zapewnić jednolitą i przejrzystą praktykę w tym zakresie. Należy wprowadzić jasne kryteria oraz procedury dotyczące składania skarg i rozpatrywania spraw dyscyplinarnych.
6. Wzmocnienie roli społeczeństwa obywatelskiego w procesie reformy sądownictwa poprzez zapewnienie większej przejrzystości działań instytucji sądowych oraz umożliwienie obywatelom aktywnego uczestnictwa w monitorowaniu i ocenie pracy sędziów. To podejście może przyczynić się do zwiększenia zaufania społecznego do wymiaru sprawiedliwości.