Dochodzenie składek przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Autor: Najwyższa Izba Kontroli
Data publikacji: 06/05/2024
Tematyka: Administracja publiczna | Gospodarka i rynek pracy | Prawo
Link źródłowy: kliknij tutaj
Informacja prasowa: kliknij tutaj
Skopiuj link do raportu
Streszczenie
Streszczenie
Raport przedstawia wyniki kontroli przeprowadzonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), koncentrując się na efektywności dochodzenia należności składkowych oraz monitorowaniu dłużników. W obliczu rosnącego deficytu systemu emerytalnego, który wynika z demograficznych zmian i wydłużającego się czasu życia obywateli, kluczowe staje się skuteczne ściąganie składek. Z danych wynika, że około 16% kont płatników ZUS jest zadłużonych, a ponad 65% stanowią konta nieaktywne, co utrudnia odzyskiwanie należności.
Analiza kont dłużników w oddziałach ZUS ujawnia niedociągnięcia w zakresie monitorowania i obsługi, z opóźnieniami sięgającymi od kilku miesięcy do nawet pół roku. Wskazano na naruszenia standardów jakości w obsłudze kont, co wpływa na efektywność egzekucji należności. W 2019 roku zmniejszyła się kwota umorzeń, a wskaźnik realizacji wniosków o układ ratalny wzrósł, co może świadczyć o poprawie w niektórych obszarach.
Jednakże, wciąż istnieją istotne problemy związane z przewlekłym prowadzeniem postępowań administracyjnych oraz niekompletną ewidencją zatwierdzonych wniosków. Kontrola wykazała również potrzebę zwiększenia liczby inspektorów, aby poprawić efektywność działań ZUS w zakresie dochodzenia należności.
Wnioski
Wnioski
1. Wskaźnik kompletności wniosków płatników składek o układ ratalny wykazuje tendencję wzrostową, osiągając 75,1% w 2022 roku, co sugeruje poprawę w zakresie jakości obsługi wniosków oraz efektywności procesów administracyjnych w ZUS.
2. W wyniku przeprowadzonych kontroli zidentyfikowano istotne nieprawidłowości finansowe, które łącznie wyniosły 62,7 mln zł, co podkreśla potrzebę wzmocnienia mechanizmów nadzoru i kontroli wewnętrznej w jednostkach ZUS, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia podobnych sytuacji w przyszłości.
3. Terminowość wystawiania tytułów wykonawczych (TW) w Oddziałach ZUS wykazuje znaczące różnice, z najwyższą wartością wskaźnika w Oddziale w Płocku (85,2% w IV kw. 2019 r.) oraz najniższą w III Oddziale w Warszawie (24,5% w III kw. 2021 r.), co wskazuje na potrzebę ujednolicenia procedur oraz szkoleń dla pracowników w celu poprawy efektywności działań egzekucyjnych.
4. Wprowadzenie narzędzi wspomagających monitorowanie układów ratalnych w 2023 roku może przyczynić się do zwiększenia standardu częstotliwości i kompleksowości monitorowania kont z ulgą, co jest kluczowe dla efektywnego zarządzania należnościami.
5. Wysoka liczba zastrzeżeń zgłoszonych przez kierowników jednostek kontrolowanych (65) oraz ich różnorodność wskazuje na potrzebę lepszego komunikowania się pomiędzy centralą ZUS a oddziałami, co może przyczynić się do szybszego rozwiązywania problemów i poprawy jakości obsługi klientów.
6. Wzrost liczby wniosków o ulgi oraz układy ratalne, a także ich efektywność, wymaga dalszej analizy i dostosowania polityki ZUS w zakresie udzielania wsparcia płatnikom składek, aby zaspokoić rosnące potrzeby i oczekiwania w obliczu zmieniającej się sytuacji gospodarczej.
Główne rekomendacje
Główne rekomendacje
1. Wprowadzenie systematycznego monitorowania i oceny jakości obsługi kont dłużników, aby zapewnić zgodność z ustalonymi standardami częstotliwości i jakości. Należy wdrożyć procedury, które umożliwią regularne przeglądy oraz analizę przypadków, w których nie dochowano standardów, co pozwoli na szybsze reagowanie na nieprawidłowości.
2. Zwiększenie liczby kontroli u płatników składek, szczególnie w grupach zgłaszających do 20 oraz od 201 i więcej ubezpieczonych. Należy opracować bardziej szczegółowe kryteria selekcji płatników do kontroli, uwzględniające analizę ryzyka, aby efektywniej identyfikować potencjalne nieprawidłowości.
3. Udoskonalenie procedur zabezpieczania majątku dłużników, w tym wprowadzenie obowiązkowych działań w przypadku uzyskania informacji o posiadaniu ruchomości o wartości zastawczej. Należy zapewnić, aby odpowiednie jednostki ZUS podejmowały działania zabezpieczające w terminie, co zminimalizuje ryzyko utraty należności.
4. Wzmocnienie komunikacji i współpracy pomiędzy oddziałami ZUS a innymi instytucjami, takimi jak organy egzekucyjne i administracyjne. Należy stworzyć platformę wymiany informacji, która umożliwi szybsze i bardziej efektywne dochodzenie należności oraz monitorowanie sytuacji dłużników.
5. Opracowanie i wdrożenie szkoleń dla pracowników ZUS dotyczących procedur obsługi kont dłużników oraz monitorowania ulg. Szkolenia powinny obejmować najlepsze praktyki oraz aktualne przepisy prawne, co przyczyni się do poprawy jakości obsługi i zmniejszenia liczby uchybień.
6. Regularne przeprowadzanie audytów wewnętrznych w celu oceny skuteczności wdrożonych procedur oraz identyfikacji obszarów wymagających poprawy. Audyty powinny być planowane na podstawie analizy ryzyka i wyników wcześniejszych kontroli, co pozwoli na ciągłe doskonalenie procesów w ZUS.