Barometr prawa. Analiza stabilności otoczenia prawnego w polskiej gospodarce – edycja 10.
Autor: Grant Thornton
Data publikacji: 21/03/2024
Tematyka: Administracja publiczna | Gospodarka i rynek pracy | Prawo
Link źródłowy: kliknij tutaj
Skopiuj link do raportu
Streszczenie
Streszczenie
W 2023 roku w Polsce wprowadzono 553 nowe przepisy dla firm, a 1051 regulacji zmieniło swoje brzmienie, przy jedynie 41 uchylonych przepisach. To oznacza, że na każdy uchylany przepis przypada 39 nowych lub zmienionych, co stawia przedsiębiorców w trudnej sytuacji. W ciągu ostatniej dekady kluczowe ustawy gospodarcze były nowelizowane 1189 razy, co prowadzi do znacznego wzrostu objętości tekstów prawnych. W 2023 roku uchwalono ponad 34 tysiące stron nowego prawa, co stanowi wzrost o 8% w porównaniu do roku poprzedniego.
Zjawisko skracania vacatio legis, które w 2023 roku wyniosło rekordowe 31 dni, budzi niepokój, ponieważ utrudnia przedsiębiorcom dostosowanie się do nowych regulacji. Warto zauważyć, że konsultacje publiczne w procesie legislacyjnym są często niewystarczające, co wpływa na jakość tworzonych aktów prawnych. Przedsiębiorcy odczuwają rosnący ciężar biurokracji, co ogranicza ich zdolność do innowacji i konkurencji na rynku. W obliczu tak dynamicznych zmian w prawie, konieczne jest podjęcie działań mających na celu uproszczenie regulacji oraz poprawę ich przewidywalności, co jest kluczowe dla rozwoju polskich firm i jakości życia obywateli.
Wnioski
Wnioski
1. Dynamiczny rozwój regulacji prawnych: W ciągu ostatniej dekady polskie prawo gospodarcze uległo znacznym zmianom, co potwierdza wzrost objętości kluczowych ustaw o ponad 50%. Przykłady takie jak Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, która zwiększyła swoją objętość o 129%, wskazują na rosnącą złożoność przepisów, co może wpływać na procesy inwestycyjne przedsiębiorstw.
2. Wysoka częstotliwość zmian w przepisach: Przedsiębiorcy muszą zmagać się z licznymi modyfikacjami zarówno ustaw, jak i rozporządzeń. W latach 2014-2023 zarejestrowano 70 zmian w ustawach dotyczących VAT oraz 74 zmiany w rozporządzeniach, co podkreśla potrzebę stałego monitorowania przepisów przez firmy, aby uniknąć niezgodności z prawem.
3. Problemy z konsultacjami publicznymi: W 2023 roku 24% rządowych ustaw nie przeszło udokumentowanych konsultacji publicznych, co wskazuje na niedostateczną transparentność procesu legislacyjnego. Ignorowanie zasad konsultacji może prowadzić do wprowadzenia regulacji, które nie uwzględniają potrzeb i opinii społecznych, co z kolei może negatywnie wpływać na jakość stanowionego prawa.
4. Obciążenie informacyjne dla przedsiębiorców: Przedsiębiorcy teoretycznie musieliby poświęcać kilka godzin dziennie na zapoznawanie się z nowymi przepisami, aby być na bieżąco z zmianami w prawie. Taki poziom obciążenia informacyjnego jest nieosiągalny, co może prowadzić do nieświadomego naruszania przepisów i zwiększonego ryzyka prawnego.
5. Zjawisko omijania procedur legislacyjnych: Praktyka składania projektów ustaw drogą „nierządową” w celu ominięcia konsultacji i uzgodnień z innymi ministerstwami, choć zmniejszyła się w ostatnich latach, nadal występuje. W 2023 roku 26% ustaw uchwalono w ten sposób, co może negatywnie wpływać na jakość i spójność regulacji prawnych.
6. Potrzeba uproszczenia przepisów: Wzrost objętości i liczby zmian w aktach prawnych wskazuje na konieczność uproszczenia przepisów oraz ich lepszego dostosowania do potrzeb przedsiębiorców. Uproszczenie regulacji mogłoby przyczynić się do zwiększenia efektywności działalności gospodarczej oraz poprawy konkurencyjności polskich firm na rynku krajowym i międzynarodowym.
Główne rekomendacje
Główne rekomendacje
1. Usprawnienie procesu legislacyjnego: Należy wprowadzić bardziej przejrzyste i zorganizowane procedury legislacyjne, które zapewnią, że wszystkie projekty ustaw będą poddawane obowiązkowym konsultacjom publicznym oraz międzyresortowym. Warto wprowadzić mechanizmy monitorujące, które będą kontrolować przestrzeganie tych zasad, aby zwiększyć transparentność i odpowiedzialność w procesie tworzenia prawa.
2. Wykorzystanie technologii AI w interpretacji przepisów: Rekomenduje się rozwój narzędzi opartych na sztucznej inteligencji, które będą wspierać przedsiębiorców w wyszukiwaniu i interpretacji przepisów prawnych. Takie rozwiązania mogłyby znacznie zwiększyć efektywność dostępu do informacji oraz ułatwić zrozumienie skomplikowanych regulacji, co przyczyniłoby się do lepszego dostosowania się firm do zmieniającego się otoczenia prawnego.
3. Edukacja i wsparcie dla przedsiębiorców: Wskazane jest opracowanie programów edukacyjnych oraz praktycznych instrukcji dla przedsiębiorców, które pomogą im w zrozumieniu nowych regulacji i ich implementacji. Takie materiały powinny być dostępne w przystępnej formie i dostosowane do różnych branż, aby ułatwić przedsiębiorcom adaptację do zmieniającego się prawa.
4. Zwiększenie stabilności przepisów prawnych: Należy dążyć do ograniczenia liczby nowelizacji kluczowych ustaw, co pozwoli na większą stabilność i przewidywalność w otoczeniu prawnym. Warto rozważyć wprowadzenie dłuższych okresów vacatio legis, które umożliwią przedsiębiorcom lepsze przygotowanie się do wprowadzenia nowych regulacji.
5. Wzmocnienie roli konsultacji społecznych: Rekomenduje się, aby rząd i instytucje odpowiedzialne za legislację bardziej angażowały przedstawicieli sektora prywatnego oraz organizacji społecznych w proces konsultacji. Wprowadzenie regularnych spotkań i warsztatów z udziałem różnych interesariuszy mogłoby przyczynić się do lepszego zrozumienia potrzeb rynku i skuteczniejszego dostosowania przepisów do rzeczywistości gospodarczej.
6. Analiza wpływu regulacji na przedsiębiorczość: Należy wprowadzić systematyczne analizy wpływu nowych regulacji na działalność gospodarczą, które będą przeprowadzane przed wprowadzeniem zmian w prawie. Takie analizy powinny uwzględniać opinie przedsiębiorców oraz ekspertów, co pozwoli na lepsze zrozumienie potencjalnych skutków wprowadzanych przepisów i ich wpływu na konkurencyjność polskich firm.