Wybory a referendum
Autor: Instytut Spraw Publicznych
Data publikacji: 01/2023
Tematyka: Prawo
Informacja prasowa: kliknij tutaj
Skopiuj link do raportu
Streszczenie
Streszczenie
Raport analizuje tryb i skutki ustawowej nowelizacji dotyczącej przeprowadzenia referendum ogólnokrajowego równocześnie z wyborami do Sejmu i Senatu, które odbyły się 15 października 2023 roku. Autorka podkreśla, że prace legislacyjne nad nowelizacją trwały w wyjątkowo szybkim tempie, bez zachowania wymaganych terminów i bez wykorzystania opinii ekspertów oraz instytucji specjalistycznych, co stoi w sprzeczności z zasadą demokratycznego państwa prawnego oraz zasadą vacatio legis.
Raport wskazuje na naruszenie ciszy legislacyjnej i proceduralnych standardów, co rodzi wątpliwości co do rzetelności procesu ustawodawczego. Ponadto dokument analizuje organizacyjne i proceduralne problemy wynikające z jednoczesnego przeprowadzenia obu głosowań, m.in. obawy dotyczące tajności głosowania, wykorzystania tych samych spisów wyborców, urn i komisji, a także potencjalne zakłócenia w przebiegu i wyniku kampanii wyborczej i referendalnej. Autorka zwraca uwagę na trudności, jakie niesie ze sobą łączenie dwóch ważnych procedur demokratycznych w jednym terminie i wymagań prawnych, jakie powinna spełniać ustawodawcza praca nad regulacjami.
Wnioski
Wnioski
1. Przeprowadzenie referendalnej nowelizacji w trybie ekspresowym było niezgodne z zasadami prawidłowej legislacji, w tym z zasadą vacatio legis i ciszą legislacyjną.
2. Jednoczesne organizowanie wyborów parlamentarnych i referendum generuje poważne problemy organizacyjne i proceduralne, w
szczególności dotyczące tajności głosowania i rozdzielenia głosów.
3. Proces legislacyjny pozbawiony był konsultacji z ekspertami i instytucjami specjalistycznymi, co obniża jakość i rzetelność podejmowanych rozwiązań prawnych.
4. Wspólna kampania wyborcza i referendalna powoduje ryzyko naruszeń zasad finansowania oraz ogranicza przejrzystość i uczciwość obydwu procesów.
Główne rekomendacje
Główne rekomendacje
1. Należy zachować wymagane terminy proceduralne w procesie legislacyjnym, szczególnie w ustawach dotyczących ważnych instytucji ustrojowych, by zapewnić rzetelność i przejrzystość procesu tworzenia prawa.
2. Konieczne jest przestrzeganie zasady vacatio legis, aby umożliwić obywatelom i instytucjom przygotowanie się do nowych regulacji.
3. Proces legislacyjny powinien obligatoryjnie uwzględniać konsultacje z ekspertami oraz instytucjami specjalizującymi się w prawie wyborczym i referendum, co podnosi jakość stanowionego prawa.
4. Przy jednoczesnym organizowaniu wyborów i referendum należy zastosować odrębne, precyzyjne procedury zapewniające tajność i poufność głosowania oraz oddzielne liczenie głosów.