Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne w Polsce na przykładzie wybranych miast
Autor: Najwyższa Izba Kontroli
Data publikacji: 01/2023
Tematyka: Administracja publiczna | Mieszkalnictwo | Prawo | Samorząd terytorialny
Link źródłowy: kliknij tutaj
Informacja prasowa: kliknij tutaj
Skopiuj link do raportu
Streszczenie
Streszczenie
Raport przedstawia wyniki kontroli siedemnastu urzędów gmin w ośmiu województwach: dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim, podkarpackim, wielkopolskim i zachodnio-pomorskim w okresie 2019 – I kwartał 2022. Kontrolerzy NIK badali m.in.:
1) czy obowiązujący system planowania przestrzennego zapewnia możliwość racjonalnego gospodarowania przestrzenią gminy,
2) czy gminy uwzględniały w dokumentach strategicznych warunki i działania zapewniające ład przestrzenny i zrównoważony rozwój,
3) czy na terenach nieobjętych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz terenach, na których planowane były inwestycje na podstawie specustaw gminy zapewniały ochronę ładu przestrzennego i zrównoważonego rozwoju.
Wnioski
Wnioski
- W większości skontrolowanych gmin zmiany studium były wynikiem potrzeb inwestorów indywidualnych i miały charakter fragmentaryczny tj. dotyczyły niewielkich obszarów gminy.
- Na koniec 2021 r. tylko 24% gmin w kraju miało wskaźnik pokrycia ich powierzchni planami miejscowymi wynoszący od 90% do 100%. Trzeba jednak zastrzec, że większość tych planów sporządzono na podstawie nieaktualnych przepisów, co nie gwarantowało aktualności i wymagało przeprowadzenia zmian.
- W okresie 2019-2022 (I kwartał) skontrolowane gminy wydały w sumie 1664 decyzji dla nowych inwestycji mieszkaniowych, z tego ponad 36% dotyczyło terenów, które w studium nie były przeznaczone pod taką zabudowę.
- Mimo, że kontrola nie wykazała naruszenia zasad i trybu opracowywania decyzji, Izba negatywnie ocenia działania gmin, dla których decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu stały się podstawowym instrumentem gospodarowania przestrzenią.
- Gminy w niewystarczającym stopniu korzystały także z możliwości poboru opłat adiacenckich, które powinny stanowić częściową rekompensatę poniesionych przez nie nakładów na budowę urządzeń infrastruktury technicznej. W pięciu gminach nie naliczono żadnej takiej opłaty, mimo, że zrealizowały one 151 inwestycji infrastrukturalnych za w sumie ponad 430 mln zł i przeprowadziły 989 podziałów nieruchomości. W trzech z tych gmin (Nowy Sącz, Przeworsk i Stalowa Wola) nie naliczano opłaty adiacenckiej, ponieważ gmina nie ustaliła jej wysokości.
Główne rekomendacje
Główne rekomendacje
- Zwiększenie roli studium lub dokumentu, który go zastąpi poprzez nadanie mu rangi aktu prawa miejscowego.
- Ograniczenie obowiązywania w czasie istniejących dokumentów planistycznych,opracowanych na podstawie dotychczasowych przepisów, poprzez wskazanie terminu do którego muszą być one dostosowane do nowych rozwiązań ustawowych bądź zastąpione nowymi dokumentami.
- Stworzenie na poziomie lokalnym, rzeczywistych warunków do racjonalnegogospodarowania przestrzenią gminy i planowania jej rozwoju z zachowaniem ładu przestrzennego i zrównoważonego rozwoju:
- zapewnienie spójności i aktualności gminnych dokumentów planistycznych i strategicznych w zakresie planowania przestrzennego i polityki rozwoju;
- sukcesywne zwiększanie powierzchni obszaru gmin objętej mpzp;
- skuteczne korzystanie z opłat planistycznych i adiacenckich, w celu przynajmniej częściowego równoważenia wydatków ponoszonych w związku z realizacją ustaleń mpzp oraz inwestycji infrastrukturalnych.