Organy wyborcze i sądownicze a niezależność wyborów w Polsce
Autor: Instytut Spraw Publicznych
Data publikacji: 01/2023
Tematyka: Prawo
Informacja prasowa: kliknij tutaj
Skopiuj link do raportu
Streszczenie
Streszczenie
Raport analizuje funkcjonowanie organów wyborczych oraz sądowniczych w Polsce i ich wpływ na niezależność procesu wyborczego. Wskazuje na rosnące upolitycznienie Państwowej Komisji Wyborczej, komisarzy wyborczych oraz istotne zmiany w Kodeksie wyborczym, które podważają bezstronność tych instytucji. Szczególne obawy budzi ingerencja większości parlamentarnej w skład Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego, co skutkuje osłabieniem niezależności sądownictwa.
Raport podkreśla także ryzyko politycznie motywowanego kontrolowania partii politycznych, w tym przez prokuratora generalnego, co może ograniczać pluralizm sceny politycznej. Proponowane są długofalowe oraz krótkoterminowe rozwiązania mające na celu przywrócenie praworządności i zapewnienie niezależności organów wyborczych, w tym zwiększenie roli sędziów w Państwowej Komisji Wyborczej czy wprowadzenie mechanizmów zapobiegających wpływowi politycznemu. Wskazuje się też na konieczność wdrożenia zaleceń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej dla ochrony niezależności wymiaru sprawiedliwości.
Wnioski
Wnioski
1. Upolitycznienie organów wyborczych znacząco zagraża przejrzystości i bezstronności procesu wyborczego w Polsce.
2. Skład i sposób powoływania członków Państwowej Komisji Wyborczej oraz komisarzy wyborczych są podatne na naciski polityczne, co osłabia ich niezależność.
3. Obecne zmiany w składzie i funkcjonowaniu Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego wpływają negatywnie na niezawisłość sądownictwa, kluczową dla uznania wyników wyborów.
4. Mechanizmy kontroli finansowania partii politycznych są niewystarczająco zabezpieczone przed polityczną instrumentalizacją, co może prowadzić do zagrożenia pluralizmu politycznego.
Główne rekomendacje
Główne rekomendacje
1. Przywrócić wyłącznie sędziowski charakter członków Państwowej Komisji Wyborczej oraz komisarzy wyborczych, by zapewnić ich niezależność i bezstronność.
2. Wprowadzić przepisy zakazujące powoływania do organów wyborczych osób aktywnych politycznie w określonym, odpowiednio długim okresie przed pełnieniem funkcji.
3. Oddzielić procedury powoływania i odwoływania członków Państwowej Komisji Wyborczej od wpływów klubów parlamentarnych oraz uniezależnić kadencje tych organów od kadencji parlamentu.
4. Zmodyfikować przesłanki odrzucenia sprawozdania finansowego partii politycznych tak, aby sankcje były proporcjonalne do wagi nieprawidłowości i nie prowadziły automatycznie do utraty subwencji.