Ocena skuteczności państwowych systemów monopolowych i quasi-monopolowych w Polsce
Autor: WEI
Data publikacji: 09/2025
Tematyka: Ekonomia
Link źródłowy: kliknij tutaj
Skopiuj link do raportu
Streszczenie
Streszczenie
Proponowany system ROP (Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta) w Polsce ma na celu poprawę efektywności recyklingu odpadów opakowaniowych. Jednakże, istnieją obawy dotyczące jego konstrukcji, która może nie sprzyjać innowacjom w zakresie ekologicznych rozwiązań opakowaniowych. System oparty na sztywnych opłatach może zniechęcać producentów do inwestowania w bardziej zrównoważone, ale droższe technologie, ponieważ ich głównym celem stanie się jedynie minimalizacja kosztów, a nie rzeczywista redukcja wpływu na środowisko.
Raport NIK wskazuje na problemy z kontrolą i oceną efektywności działań finansowanych przez NFOŚiGW, co może prowadzić do marnotrawstwa środków publicznych. Brak jasnych, mierzalnych celów oraz mechanizmów ewaluacji skuteczności działań stwarza ryzyko, że fundusze z opłat opakowaniowych będą wydatkowane bez odpowiedniej kontroli, co podważa sens istnienia ROP jako narzędzia do osiągania konkretnych celów recyklingowych.
W kontekście europejskich standardów, nowy system ROP powinien być elastyczny i dynamiczny, aby skutecznie wspierać recykling i zmniejszać ilość odpadów. W przeciwnym razie, może to prowadzić do stagnacji w dziedzinie ekoprojektowania i ograniczenia innowacyjności w sektorze opakowań.
Wnioski
Wnioski
1. Proponowany system ROP w Polsce, mimo ambitnych celów związanych z recyklingiem, może nie zapewnić wystarczających bodźców do inwestycji w innowacyjne i ekologiczne rozwiązania opakowaniowe, co może prowadzić do minimalizacji opłat zamiast rzeczywistej redukcji śladu środowiskowego.
2. Istnieje ryzyko, że nowy system opłat za odpady stanie się de facto podatkiem celowym o nieprzejrzystym przeznaczeniu, co może skutkować marnotrawstwem środków publicznych i brakiem efektywności w realizacji celów ekologicznych.
3. Wprowadzenie systemu ekomodulacji wymaga precyzyjnego i dynamicznego różnicowania stawek opłat w zależności od rzeczywistej recyklowalności opakowań oraz ich wpływu na środowisko, co nie zostało dostatecznie uwzględnione w obecnym projekcie.
Główne rekomendacje
Główne rekomendacje
1. Wprowadzenie elastycznego systemu ekomodulacji: Należy opracować system opłat, który będzie dynamicznie dostosowywany do rzeczywistych warunków rynkowych oraz efektywności recyklingu różnych typów opakowań. Ekomodulacja powinna uwzględniać czynniki takie jak recyklowalność, zawartość recyklatu oraz ślad węglowy, co zachęci producentów do inwestowania w innowacyjne i ekologiczne rozwiązania.
2. Zdefiniowanie jasnych, mierzalnych celów: Kluczowe jest ustalenie konkretnych, mierzalnych celów dla działań podejmowanych przez NFOŚiGW. Powinny one obejmować zarówno cele dotyczące recyklingu, jak i poprawy jakości środowiska, co umożliwi skuteczną ewaluację efektywności wydatkowanych środków publicznych.
3. Wzmocnienie współpracy z producentami: Należy stworzyć platformy współpracy pomiędzy producentami a instytucjami odpowiedzialnymi za zarządzanie systemem ROP. Umożliwi to producentom aktywne uczestnictwo w kształtowaniu systemu oraz wpływ na jego efektywność, co z kolei może prowadzić do innowacji w zakresie opakowań.