Modele systemów Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta w wybranych państwach Unii Europejskiej. Porównanie systemów i rekomendacje dla Polski. Raport 2024
Autor: Warsaw Enterprise Institute
Data publikacji: 01/09/2024
Tematyka: Administracja publiczna | Gospodarka i rynek pracy | Prawo
Link źródłowy: kliknij tutaj
Informacja prasowa: kliknij tutaj
Skopiuj link do raportu
Streszczenie
Streszczenie
Raport przedstawia modele systemów Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) w wybranych krajach Unii Europejskiej, koncentrując się na efektywności zbiórki odpadów. Wskazuje, że decentralizacja systemu sprzyja konkurencyjności operatorów, co przekłada się na większą liczbę punktów zbiórki. Przykłady krajów z wysokimi wskaźnikami recyklingu to Belgia, Francja i Hiszpania. Belgia osiągnęła poziom zbiórki na poziomie 79,3% w 2019 roku dzięki efektywnej współpracy między producentami a organizacjami odzysku. Francja, z poziomem recyklingu opakowań wynoszącym 68,3% w 2018 roku, wyróżnia się wysoką świadomością ekologiczną społeczeństwa oraz rozbudowaną infrastrukturą recyklingową. W Hiszpanii organizacje Ecoembes i Ecovidrio współpracują z władzami lokalnymi, co zapewnia szeroką bazę punktów recyklingu. Kluczowym elementem skutecznego systemu jest edukacja ekologiczna, która zwiększa świadomość obywateli i motywuje przedsiębiorców do aktywnego udziału w ROP. Raport podkreśla znaczenie prostych i stabilnych rozwiązań prawnych, które umożliwią prywatnym firmom efektywne wdrożenie systemu, co jest niezbędne do osiągnięcia wysokiego poziomu zbiórki odpadów zgodnego z wymogami Unii Europejskiej.
Wnioski
Wnioski
1. Niedostateczna efektywność systemów ROP: Analiza systemów Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) w różnych krajach wskazuje na istotne różnice w efektywności ich funkcjonowania. Węgierski model, oparty na obciążeniach podatkowych, nie zapewnia stabilności ani długoterminowego planowania, co zniechęca przedsiębiorców do inwestycji w innowacje i rozwój technologii recyklingu.
2. Rola producentów w systemie ROP: Doświadczenia krajów takich jak Belgia, Hiszpania i Francja podkreślają kluczową rolę producentów w organizacji i zarządzaniu systemem ROP. Odpowiedzialność producentów za osiąganie celów zbiórki i recyklingu odpadów opakowaniowych jest niezbędna dla zapewnienia wysokiej jakości ochrony środowiska oraz efektywności systemu.
3. Potrzeba współpracy z samorządami: Efektywne funkcjonowanie systemu ROP wymaga ścisłej współpracy między producentami a władzami samorządowymi. Taka kooperacja może przyczynić się do lepszego dostosowania systemu do lokalnych potrzeb oraz zwiększenia efektywności zbiórki i recyklingu odpadów.
4. Zagrożenia związane z centralnym zarządzaniem: Wprowadzenie centralnie zarządzanego systemu ROP może prowadzić do nieefektywności operacyjnej oraz braku przejrzystości w alokacji środków finansowych. Przykład Węgier pokazuje, że model oparty na centralnym zarządzaniu może ograniczać odpowiedzialność producentów i prowadzić do marnotrawstwa zasobów.
5. Znaczenie jakości danych i sprawozdawczości: Kluczowym elementem skutecznego systemu ROP jest istnienie systemu sprawozdawczego, który umożliwia gromadzenie danych o produktach wprowadzanych na rynek oraz odpadach z nich powstałych. Przejrzystość i dokładność tych danych są niezbędne do monitorowania efektywności systemu oraz podejmowania świadomych decyzji politycznych.
6. Unikanie parapodatkowego charakteru systemu: Istotnym wyzwaniem dla polskiego prawodawcy jest zapobieganie wprowadzeniu parapodatkowego systemu ROP, który mógłby być nieefektywny w zakresie ochrony środowiska i niesprawiedliwy wobec uczestników procesu zbiórki. Właściwe zdefiniowanie obowiązków i odpowiedzialności w systemie jest kluczowe dla jego sukcesu.
Główne rekomendacje
Główne rekomendacje
1. Współpraca z sektorem prywatnym: Należy zintensyfikować współpracę pomiędzy producentami a samorządami lokalnymi w celu stworzenia efektywnego systemu zbiórki i recyklingu odpadów. Wspólne inicjatywy mogą przyczynić się do lepszego dostosowania systemu do lokalnych potrzeb oraz zwiększenia efektywności operacyjnej.
2. Edukacja ekologiczna społeczeństwa: Kluczowym elementem skutecznego systemu ROP jest wysoka świadomość ekologiczna obywateli. Rekomenduje się wdrożenie programów edukacyjnych, które będą promować recykling i selektywną zbiórkę odpadów, co przyczyni się do zwiększenia poziomu zbiórki i recyklingu.
3. Przejrzystość procesów przetargowych: W celu zwiększenia zaufania producentów do systemu ROP, konieczne jest wprowadzenie przejrzystych procedur przetargowych. Umożliwi to producentom lepsze zrozumienie zasad funkcjonowania systemu oraz zachęci ich do aktywnego uczestnictwa w procesie odzysku i recyklingu.
4. Inwestycje w infrastrukturę recyklingową: Polska powinna zainwestować w rozwój infrastruktury recyklingowej, aby zapewnić odpowiednie warunki do przetwarzania odpadów. Wzmocnienie infrastruktury przyczyni się do zwiększenia efektywności zbiórki oraz poprawy jakości odzyskiwanych surowców.
5. Zrównoważony rozwój opakowań: Producenci powinni być zachęcani do projektowania opakowań, które są bardziej przyjazne dla środowiska i łatwiejsze do recyklingu. Wprowadzenie regulacji promujących zrównoważony rozwój opakowań może przyczynić się do zmniejszenia ilości odpadów oraz zwiększenia efektywności ich przetwarzania.
6. Monitorowanie i ocena efektywności systemu: Należy wprowadzić system monitorowania i oceny efektywności funkcjonowania ROP, który pozwoli na bieżąco analizować wyniki oraz identyfikować obszary wymagające poprawy. Regularne raportowanie wyników zbiórki i recyklingu umożliwi podejmowanie świadomych decyzji dotyczących dalszego rozwoju systemu.