Indeks Dobrego Rządzenia. Ocena funkcjonowania rządu w latach 2014, 2018 i 2022.
Autor: Fundacja Batorego
Data publikacji: 09/12/2024
Tematyka: Administracja publiczna | Polityka
Link źródłowy: kliknij tutaj
Informacja prasowa: kliknij tutaj
Skopiuj link do raportu
Streszczenie
Streszczenie
Dokument analizuje stan przejrzystości i odpowiedzialności w polskim rządzeniu, szczególnie w kontekście rządów Zjednoczonej Prawicy. W latach 2018 i 2022 ujawniono znaczące rozbieżności w raportowanych deficytach budżetowych, co wskazuje na brak transparentności finansów publicznych. W 2018 roku deficyt wyniósł 41,49 miliarda złotych w ustawie budżetowej, podczas gdy do Eurostatu zgłoszono 7,99 miliarda złotych. W 2022 roku różnica ta wzrosła do 82,93 miliarda złotych, co stanowiło 74% budżetu państwa.
W/g autorów Rządy Zjednoczonej Prawicy charakteryzowały się rosnącą monopolizacją władzy, gdzie granice między władzą wykonawczą a ustawodawczą zatarły się. Wiele osób z parlamentu pełniło jednocześnie funkcje ministerialne, co ograniczało pluralizm. Rząd unikał odpowiedzialności, ignorując zalecenia kontrolne i obniżając wskaźniki transparentności.
Dodatkowo, praktyki komunikacyjne rządu były oceniane jako autorytarne, z dominującą autopromocją, co ograniczało dialog z obywatelami. W kontekście przyszłych rządów, konieczne jest nie tylko przywrócenie standardów z 2014 roku, ale także wprowadzenie bardziej przejrzystych i odpowiedzialnych praktyk, aby stabilizować demokrację w Polsce.
Wnioski
Wnioski
1. Wzrost liczby dokumentów generowanych przez rząd prowadzi do skrócenia czasu na ich analizę oraz konsultacje publiczne, co może negatywnie wpływać na jakość procesu decyzyjnego i ograniczać udział obywateli w dialogu społecznym.
2. Istniejące regulacje dotyczące konsultacji publicznych, mimo formalnych wymogów, często są ignorowane przez rząd, co wskazuje na potrzebę wzmocnienia mechanizmów zapewniających ich przestrzeganie oraz większej transparentności w procesie legislacyjnym.
3. Niska realizacja wniosków NIK dotyczących zmian w obowiązującym prawie świadczy o lekceważeniu kontrolnej roli instytucji oraz o braku odpowiedzialności rządu za podejmowane decyzje, co może prowadzić do pogorszenia jakości rządzenia.
4. Proaktywne publikowanie umów cywilnoprawnych zawieranych przez instytucje rządowe jest kluczowe dla zwiększenia transparentności wydatkowania publicznych funduszy oraz zapobiegania korupcji, co wymaga wdrożenia skutecznych mechanizmów monitorujących.
5. Opracowanie Indeksu Dobrego Rządzenia opiera się na danych z polskich źródeł, co podkreśla znaczenie dostępności i jakości informacji publicznych, a także wskazuje na konieczność uproszczenia procedur związanych z pozyskiwaniem danych dla celów analitycznych.
6. Wprowadzenie nowych wskaźników oceny dobrego rządzenia w przyszłych edycjach Indeksu może przyczynić się do lepszego zrozumienia dynamiki rządzenia oraz identyfikacji obszarów wymagających poprawy, co jest istotne dla dalszego rozwoju polityki publicznej.
Główne rekomendacje
Główne rekomendacje
1. Wzmocnienie mechanizmów rozliczalności w administracji publicznej poprzez wprowadzenie regularnych audytów oraz ocen efektywności działań rządowych, co pozwoli na bieżące monitorowanie jakości rządzenia i identyfikację obszarów wymagających poprawy.
2. Zwiększenie transparentności procesów legislacyjnych poprzez obowiązkowe przeprowadzanie konsultacji publicznych dla wszystkich projektów ustaw i rozporządzeń, co umożliwi obywatelom aktywne uczestnictwo w procesie decyzyjnym oraz lepsze dostosowanie regulacji do potrzeb społeczeństwa.
3. Udoskonalenie systemu rekomendacji zmian w prawie zgłaszanych przez Najwyższą Izbę Kontroli (NIK) poprzez wprowadzenie mechanizmów monitorowania realizacji tych rekomendacji oraz raportowania postępów, co zwiększy odpowiedzialność rządu za wdrażanie sugerowanych zmian.
4. Zwiększenie liczby i jakości szkoleń dla pracowników administracji publicznej w zakresie dobrego rządzenia oraz etyki zawodowej, co przyczyni się do podniesienia standardów pracy w instytucjach publicznych i ograniczenia nieprawidłowości.
5. Wprowadzenie systemu oceny jakości wykonania budżetu, który uwzględniałby nie tylko aspekty finansowe, ale także społeczne i środowiskowe, co pozwoli na lepsze zarządzanie zasobami publicznymi oraz realizację celów zrównoważonego rozwoju.
6. Promowanie dialogu społecznego poprzez regularne organizowanie spotkań z przedstawicielami różnych grup interesu, co umożliwi lepsze zrozumienie potrzeb obywateli oraz zwiększy zaufanie do instytucji publicznych.