Sprawiedliwość coraz dalej od obywatela. Statystyki sądów powszechnych w latach 2015–2022
Autor: Iustitia
Data publikacji: 07/04/2024
Tematyka: Administracja publiczna | Prawo
Link źródłowy: kliknij tutaj
Informacja prasowa: kliknij tutaj
Skopiuj link do raportu
Streszczenie
Streszczenie
Raport dotyczący sądownictwa powszechnego w Polsce, obejmujący lata 2015–2022, ukazuje niepokojący stan wymiaru sprawiedliwości. Od 2015 roku obywatele, konsumenci i przedsiębiorcy doświadczają wydłużających się czasów oczekiwania na rozstrzyganie spraw. Mimo niewielkiego przyspieszenia w sprawach karnych, ogólna efektywność sądów systematycznie maleje. Główne przyczyny tego stanu to zbyt niska obsada sędziów, rosnąca liczba spraw oraz dodatkowe obciążenia dla sędziów, wynikające z nieefektywnej polityki kadrowej i organizacji pracy sądów.
W raporcie podkreślono konieczność wprowadzenia reform, aby poprawić sprawność sądownictwa. Proponowane działania obejmują zmniejszenie obciążenia sędziów, unowocześnienie postępowania sądowego poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii, upowszechnienie mediacji oraz regulację wadliwych powołań na stanowiska sędziowskie.
Dodatkowo, raport wskazuje na wzrost skomplikowania spraw, co prowadzi do mniejszej skłonności stron do zawierania ugód oraz większej potrzeby korzystania z profesjonalnej pomocy prawnej. W kontekście sądów rejonowych, zlikwidowanie wydziałów pracy w mniejszych sądach spowodowało utrudnienia dla obywateli, zmuszając ich do podróży do odległych sądów. W obliczu tych wyzwań, sytuacja w polskim wymiarze sprawiedliwości wymaga pilnych działań reformacyjnych.
Wnioski
Wnioski
1. Wydłużający się czas postępowania sądowego: Analiza statystyk wykazuje, że od 2015 roku czas trwania postępowań sądowych w większości repertoriów systematycznie się wydłuża. Tylko w repertorium karnym sądów rejonowych zaobserwowano niewielkie skrócenie czasu postępowania. Taki trend może wskazywać na problemy z efektywnością wymiaru sprawiedliwości oraz na rosnące obciążenie sądów.
2. Problemy z dostępnością sądów pracy: Likwidacja wydziałów pracy w mniejszych sądach doprowadziła do przeniesienia spraw do innych, często odległych sądów. To zjawisko negatywnie wpływa na dostępność wymiaru sprawiedliwości dla obywateli, zwiększając koszty i czas dojazdu dla stron postępowania.
3. Konieczność reformy procedur odwoławczych: W kontekście spraw gospodarczych, które są często skomplikowane, istnieje potrzeba oceny merytorycznej zmian w procedurze odwoławczej. Wydawanie orzeczeń przez jednoosobowe składy sądowe, zwłaszcza bez odpowiedniego doświadczenia, może prowadzić do wątpliwości co do prawidłowości rozstrzygnięć, co z kolei może skutkować zwiększoną liczbą nadzwyczajnych środków zaskarżenia.
4. Brak elastyczności w odpowiedzi na potrzeby interesariuszy: Raport wskazuje na niewystarczającą elastyczność wymiaru sprawiedliwości w dostosowywaniu się do zmieniających się potrzeb obywateli, co może prowadzić do frustracji i poczucia braku sprawiedliwości w społeczeństwie.
5. Niedostateczna implementacja rekomendacji: Pomimo wcześniejszych analiz i rekomendacji dotyczących poprawy sytuacji w sprawach rodzinnych i alimentacyjnych, wiele z nich nie zostało zrealizowanych. Brak wprowadzenia instytucji „alimentów natychmiastowych” oraz opóźnienia w pracach legislacyjnych mogą negatywnie wpływać na sytuację osób potrzebujących wsparcia.
6. Niedostateczna transparentność danych statystycznych: Ministerstwo Sprawiedliwości nie udostępniało danych statystycznych w sposób umożliwiający rzetelną ocenę efektywności wymiaru sprawiedliwości. Taki brak transparentności utrudnia analizę i identyfikację problemów, co może hamować wprowadzenie skutecznych reform.
Główne rekomendacje
Główne rekomendacje
1. Zwiększenie liczby sędziów i pracowników sądowych: W obliczu rosnącego obciążenia sędziów oraz wydłużającego się czasu oczekiwania na rozprawy, konieczne jest zwiększenie liczby sędziów oraz personelu wspierającego w sądach. Wprowadzenie dodatkowych etatów pozwoli na bardziej efektywne rozpatrywanie spraw oraz skrócenie czasu postępowania.
2. Poprawa digitalizacji i informatyzacji sądów: Należy zainwestować w nowoczesne technologie informatyczne, które umożliwią lepsze zarządzanie sprawami sądowymi oraz ułatwią komunikację między sądami a obywatelami. Wdrożenie zintegrowanych systemów informatycznych przyczyni się do zwiększenia efektywności pracy sądów oraz skrócenia czasu oczekiwania na rozstrzyganie spraw.
3. Utworzenie instytucji „alimentów natychmiastowych”: W celu przyspieszenia postępowań dotyczących alimentów, zaleca się wprowadzenie instytucji „alimentów natychmiastowych”. Taki mechanizm mógłby znacząco poprawić sytuację osób uprawnionych do alimentów, zapewniając im wsparcie finansowe w krótszym czasie.
4. Zwiększenie dostępności porad prawnych: Warto zainwestować w programy edukacyjne oraz kampanie informacyjne, które zwiększą świadomość obywateli na temat ich praw oraz dostępnych form pomocy prawnej. Ułatwienie dostępu do bezpłatnych porad prawnych może przyczynić się do lepszego przygotowania stron do postępowań sądowych oraz zmniejszenia liczby spraw sądowych.
5. Reforma struktury sądów pracy: Należy rozważyć przywrócenie wydziałów pracy w mniejszych sądach, aby zminimalizować konieczność przenoszenia spraw do odległych lokalizacji. Taka reforma przyczyni się do zwiększenia dostępności wymiaru sprawiedliwości dla obywateli oraz zmniejszenia kosztów związanych z dojazdem do sądów.
6. Regularne publikowanie danych statystycznych: Ministerstwo Sprawiedliwości powinno regularnie publikować szczegółowe dane statystyczne dotyczące funkcjonowania sądów, co pozwoli na rzetelną ocenę ich efektywności. Transparentność w zakresie danych sądowych umożliwi lepsze monitorowanie sytuacji oraz podejmowanie odpowiednich działań naprawczych.