Nauka do naprawy podsumowanie pracy ekspertów
Autor: Polska Akademia Nauk
Data publikacji: 18/03/2024
Tematyka: Edukacja i Nauka | Gospodarka i rynek pracy
Link źródłowy: kliknij tutaj
Informacja prasowa: kliknij tutaj
Skopiuj link do raportu
Streszczenie
Streszczenie
Raport „Nauka do naprawy” przedstawia wyniki analizy problemów polskiej nauki, zebranych od ponad 700 uczestników, w tym akademików i przedstawicieli przemysłu. Zgłoszenia obejmują zarówno drobne zmiany, jak i bardziej złożone kwestie, które wymagają uwagi. Autorzy podkreślają, że zwiększenie finansowania jest istotne, ale nie jedynym rozwiązaniem dla wyzwań, przed którymi stoi nauka w Polsce.
W raporcie zawarte są rekomendacje dotyczące ewaluacji kryteriów w nauce, w tym potrzeba uproszczenia podziału na dyscypliny, co może sprzyjać interdyscyplinarności. Proponuje się również zwiększenie dostępności grantów, co wspierałoby rozwój kadrowy zespołów badawczych. Większość postulatów można zrealizować bez zmian ustawowych, koncentrując się na reformach wewnętrznych uczelni.
Dodatkowo, raport wskazuje na konieczność wzmocnienia Komisji ds. Etyki w Nauce oraz wprowadzenia jasnych zasad dotyczących konfliktu interesów. W obszarze popularyzacji nauki podkreślono znaczenie komunikacji społecznej oraz roli debaty naukowej w przeciwdziałaniu polaryzacji społeczeństwa. Dokument ma na celu przyczynienie się do poprawy jakości polskiej nauki i jej wpływu na rozwój gospodarczy kraju.
Wnioski
Wnioski
1. Zwiększenie transparentności w procesach rekrutacyjnych: Istnieje pilna potrzeba poprawy przejrzystości w ogłaszaniu konkursów na stanowiska naukowe i dydaktyczne. Wprowadzenie jasnych harmonogramów publikacji ogłoszeń oraz dostępnych informacji o prowadzonych rekrutacjach może zredukować niepewność zatrudnienia wśród pracowników naukowych.
2. Wsparcie dla młodych naukowców: Należy wprowadzić elastyczne kryteria oceny dorobku młodych naukowców oraz dodatkowe mechanizmy wsparcia, które umożliwią im rozwijanie kompetencji naukowych. To podejście może przyczynić się do zwiększenia innowacyjności i dynamiki w polskiej nauce.
3. Ewaluacja dorobku naukowego: Konieczne jest wprowadzenie modyfikacji w kryteriach oceny dorobku habilitacyjnego, aby lepiej odzwierciedlały one rzeczywiste osiągnięcia naukowe. Weryfikacja punktacji czasopism oraz eliminacja publikacji w czasopismach uznawanych za „drapieżne” powinny stać się standardem w procesie ewaluacji.
4. Współpraca z przemysłem: Wprowadzenie obowiązku wydatkowania minimum 1% przychodu dużych firm na współpracę z uczelniami może znacząco wpłynąć na rozwój badań naukowych oraz innowacji. Taka współpraca powinna być ukierunkowana na projekty, które przynoszą korzyści zarówno nauce, jak i przemysłowi.
5. Zwalczanie nieetycznych praktyk naukowych: Wzmocnienie roli Komisji ds. Etyki w Nauce oraz wprowadzenie jasnych zasad dotyczących konfliktu interesów i sankcji za ich naruszenia jest kluczowe dla utrzymania wysokich standardów etycznych w badaniach naukowych.
6. Finansowanie projektów badawczych: Zmiana modelu finansowania projektów badawczych na bardziej elastyczny, oparty na aktualnych potrzebach i ważności projektów, może przyczynić się do efektywniejszego wykorzystania funduszy oraz zwiększenia innowacyjności w polskiej nauce.
Główne rekomendacje
Główne rekomendacje
1. Wprowadzenie zasad dotyczących konfliktu interesów: Należy ustanowić klarowne zasady dotyczące deklarowania i unikania konfliktu interesów w środowisku naukowym. Wprowadzenie odpowiednich sankcji za naruszenia tych zasad jest kluczowe dla zapewnienia przejrzystości i etyki w badaniach naukowych.
2. Wzmocnienie Komisji ds. Etyki w Nauce: Konieczne jest prawne i finansowe umocnienie Komisji ds. Etyki w Nauce, aby mogła skutecznie rozstrzygać sprawy dotyczące plagiatów oraz prowadzić postępowania i zlecać recenzje. Taki krok przyczyni się do podniesienia standardów etycznych w badaniach.
3. Racjonalizacja oceny czasopism naukowych: Należy zrewidować i uprościć listę czasopism punktowanych, eliminując tzw. czasopisma „drapieżne” oraz wprowadzając bardziej zróżnicowane kryteria oceny, które uwzględniają zarówno aspekty ilościowe, jak i jakościowe w kontekście poszczególnych dyscyplin naukowych.
4. Zwiększenie różnorodności punktacji w ocenie badań: Warto wprowadzić znaczące zmiany w systemie punktacji, aby uwzględniał on różnorodność badań transdyscyplinarnych i inter/transdyscyplinarnych. Zwiększenie rozpiętości punktacji pozwoli na lepsze odzwierciedlenie wartości badań w różnych dziedzinach.
5. Regularna aktualizacja punktacji czasopism: Rekomenduje się, aby punktacja czasopism była aktualizowana co dwa lata, z wykorzystaniem średnich wskaźników z ostatnich pięciu lat. Taki mechanizm pozwoli na bieżące dostosowywanie oceny do zmieniających się standardów i jakości publikacji.
6. Promowanie międzynarodowej współpracy i ewaluacji: Należy stworzyć mechanizmy i zachęty do umiędzynarodowienia badań oraz wprowadzenia zewnętrznej ewaluacji kierowników jednostek naukowych. Współpraca z międzynarodowymi ekspertami przyczyni się do podniesienia standardów naukowych i innowacyjności w polskiej nauce.